Tuesday 3 January 2023

Sa hành đoản ca 沙行短歌


















Phiên âm

trường sa phục trường sa
nhất bộ nhất hồi khước
nhật nhập hành vị dĩ
khách tử lệ giao lạc
quân bất học tiên gia mĩ thụy ông
đăng san thiệp thủy oán hà cùng
cổ lai danh lợi nhân
bôn tẩu lộ đồ trung
phong tiền tửu điếm hữu mĩ tửu
tỉnh giả thường thiểu túy giả đồng
trường sa trường sa nại cừ hà
thản lộ mang mang úy lộ đa
thính ngã nhất xướng cùng đồ ca
bắc san chi bắc san vạn điệp
nam san chi nam ba vạn cấp
quân hồ vi hồ sa thượng lập


Dịch thơ

Đi trên bãi cát

Bãi cát dài tiếp bãi cát dài
Đi một bước lại lùi một bước
Mặt trời đã lặn, vẫn còn đi
Nước mắt lã chã rơi trên mặt kẻ lữ hành
Anh không học được ông tiên có phép ngủ kỹ (01)
Cứ trèo non lội nước mãi, bao giờ mới thôi oán than
Xưa nay hạng người danh lợi
Vẫn tất tả ngoài đường sá
Nghe gió thoảng rượu ngon lần tới quán
Người tỉnh thường ít, kẻ say vô số
Bãi cát dài bãi cát dài biết tính sao đây?
Bước đường bằng phảng thì mờ mịt
Bước đường ghê sợ thì nhiều
Hãy nghe ta hát bài ca đường cùng
Phía bắc núi Bắc núi muôn trùng
Phía nam núi Nam sông muôn đợt (02)
Anh còn đứng làm chi trên bãi cát?

Cao Bá Quát
(Thi Vũ dịch)


Chú thích

(01) "Ông tiên có phép ngủ kỹ" là ai? Đó là Hạ Hầu 夏侯, người sống ẩn dật. Theo truyện Thần tiên thập di 神仙拾遺, khi leo núi hay lội nước, Hạ Hầu vẫn nhắm mắt ngủ say. Người bên cạnh nghe tiếng ngáy, nhưng ông vẫn bước đều, chẳng hề trượt hay vấp ngã. Người đời gọi là ông tiên ngủ. Cf. https://ctext.org/taiping-guangji/42/xiahouyinzhe/zh
(02) Sách Hậu Hán Thư kể chuyện Pháp Chân 法真 (100-188) trả lời viên thái thú mời mình vào chốn hoạn đồ rằng: "Nếu cứ bắt tôi ra làm quan, thì tôi sẽ đi ở ẩn ở phía bắc núi Bắc hoặc ở cuối làn sóng phía nam núi Nam!". Cf. https://zh.wikipedia.org/zh-tw/法真

Tham khảo

(Thi Vũ, báo Quê Mẹ, số 113 & 114, Xuân 1991)







Sunday 21 June 2015

Thanh Trì phiếm chu nam hạ 清池汎舟南下










 

Thanh Đàm thôi biệt duệ
Nhị Thủy tiễn hành khâm
Sa khoát hoàng vân mộ
Thiên đê bạch nhật trầm
Khách chu hàn phiếm phiếm
Giang sắc vãn âm âm
Bất kiến ba đào tráng
An tri vạn lí tâm.


Dịch nghĩa:
Từ Thanh Trì đưa thuyền xuôi nam


Vừa giục giã chia tay ở Thanh Ðàm
Mà giờ đây nước sông Nhị đã vấy áo người đi
Cát rộng mây vàng chiều tà
Trời thấp, mặt trời xuống
Thuyền khách lạnh trôi bồng bềnh
Màu sông chiều âm u
Không thấy sóng lớn mạnh
Sao biết chí lớn muôn dặm


Dịch thơ:
Thanh Trì, thuyền xuôi nam


Thanh Ðàm vội chia tay,
Sông Nhị áo ướt đầy.
Mây vàng chiều cát lộng,
Vòm thấp mặt trời xoay.
Sông chiều màu u ám,
Khách lạnh thuyền day day.
Không thấy sóng lớn mạnh,
Sao biết chí cao dày.


(Đặng Thế Kiệt dịch)





Quá Dục Thúy sơn 過浴翠山










 

Quá Dục Thúy sơn (1)

Thiên địa hữu tư sơn
Vạn cổ hữu tư tự
Phong cảnh dĩ kì tuyệt
Nhi ngã diệc lai thử
Ngã dục đăng cao sầm
Hạo ca kí vân thủy
Hữu ước nãi vi tư
Phàm sự đại đô nhĩ


Chú thích


(1) Dục Thúy sơn : nghĩa là "núi có hình con chim trả đang tắm gội", tên do Trương Hán Siêu  đặt cho ngọn núi Non Nước ở tỉnh Ninh Bình (quê hương ông).


Dịch nghĩa:
Qua núi Dục Thúy


Trời đất có núi này
Muôn thuở có chùa này
Phong cảnh thật đẹp lạ
Mà ta cũng đã đến đây
Ta muốn lên núi cao đó
Hát vang gửi mây nước
Ước thế mà chẳng được
Thường thường mọi sự đều như vậy


Dịch thơ:
Qua núi Dục Thúy


Trời đất có núi ấy,
Muôn thuở có chùa này.
Phong cảnh đẹp biết mấy,
Mà ta cũng đến đây.
Ta muốn lên núi ấy,
Hát vang gửi nước mây.
Ước thế mà không được,
Mọi sự thường như vậy.


(Đặng Thế Kiệt dịch)





Phạn xá cảm tác 飯舍感作






















 
Thiên hạ phỉ bạc nhân
Vô như phạn xá tử
Đương khách vị trú thời
Tiền giai yêu khách chỉ
"Hữu thiện vị quân cam
"Hữu chẩm vị quân mị"
Đãi khách dĩ trú thời
Xá nhân hướng tiền ngữ
Quân kí cật ngã xan
Quân ưng hậu ngã lợi
Thường phạn điểm tiền thanh
Xá nhân tâm biệt kí
Thái tảo xúc khách hành
Bất dung thấu thanh thủy
Khách nhân nhược thiểu đình
Xá nhân mạ thanh khởi
Vị tri hà trân trọng
Ký lợi hà yếm bỉ
Toán lai thử xá nhân
Ái lợi bất ái sĩ.


Dịch nghĩa:
Cảm tác ở hàng cơm


Kẻ tệ bạc trong thiên hạ
Không ai như anh hàng cơm
Khi khách chưa ở trọ
Trước thềm kèo nài khách dừng chân
"Có cơm ngon cho ông xơi,
"Có gối êm cho ông ngủ"
Sau khi khách ở trọ rồi
Chủ quán liền đến nói
"Ông đã ăn cơm hàng tôi,
"Xin ông cho lời nhiều"
Trả tiền cơm xong rồi
Chủ quán lại có ý khác
Sáng thiệt sớm giục khách đi
Không cho được ngụm nước trong súc miệng
Khách mà chậm trễ một chút
Chủ quán lên tiếng chửi
Khi chưa biết được khách, sao mà trân trọng thế
Lấy được lợi rồi, lại thật là thô bỉ
Coi ra chủ quán này
Thích lợi chứ không yêu gì kẻ sĩ


Dịch thơ:
Cảm tác ở hàng cơm


Trên đời kẻ tệ bạc,
Ai như anh hàng cơm.
Khi khách chưa ở trọ,
Trước thềm nài dừng chân.
"Ở đây có cơm ngọt,
"Có gối ông ngủ ngon."
Sau khi khách trọ xong,
Chủ quán liền đến nói:
"Ông đã ăn cơm hàng,
"Xin cho lời nhiều với."
Khách trả tiền xong xuôi,
Chủ quán lại ý khác.
Sớm giục khách lên đường, 

Súc miệng không ngụm nước.
Khách chậm trễ một chút,
Chủ quán chửi bới ngay.
Chưa được, trân trọng thế,
Lợi rồi, thật thô bỉ.
Coi ra chủ quán này,
Có yêu gì kẻ sĩ.


(Đặng Thế Kiệt dịch)






Saturday 20 June 2015

Chu hành há Thanh Khê nhân cố nhân kí biệt tòng du chư đệ tử 舟行下清溪因故人寄別從遊諸弟子
























 

Chư tử phục bất xả
Luyến luyến tòng ngã du
Thần tịch ý vị thiếp
Tái tửu tùy khinh chu
Ngũ Hành (1) tại chỉ xích
Tương vọng các di du
Thảo thảo thiệp san kính
Đồ thử niệm minh sưu
Trướng nhiên tâm thưởng vi
Hận dữ thanh giang lưu
Nhân sanh cảm ý khí
Tụ tán khởi tự mưu
Ngô thi cố thường vân (2)
Ngã sơ vô hành lưu
Cố nhân Đạt Thuận (3) ông
Tống ngã khước trạo đầu
Nhân thanh tạ bằng lữ
Phiền tác trí thư bưu
Vân quan khứ bất viễn
Hồi thủ vân du du
Ưng liên nhất phiến nguyệt
Dạ dạ đáo ngân câu (4)


Chú thích


(1) Ngũ Hành : Dãy núi bên bờ sông Hãn, gần cửa Đà Nẵng.
(2) Xem Trường giang thiên , bài 3: Ngã vô hành dã, diệc vô lưu , .
(3) Đạt Thuận : Tên người.
(4) Ngân Câu : Tên quán Đạt Thuận thường đến ngồi.


Dịch nghĩa:
Thuyền xuôi Thanh Khê, nhân có người quen gửi lời từ biệt các học trò


Các trò vẫn chưa chịu chia tay
Quyến luyến theo tôi mãi
Hết sớm lại chiều vẫn chưa thỏa lòng
Lại còn chở rượu theo thuyền tôi
Núi Ngũ Hành chỉ cách gang tấc
Nhìn nhau đều tỏ vẻ dùng dằng
Vội bước lên đường núi
Định bụng hết sức đi tìm
Bỗng lòng bùi ngùi mất hứng thú
Mối hận trôi theo dòng sông

Ở đời người ta cảm nhau vì ý khí
Sum họp hay chia lìa, mình có mưu tính được đâu
Trong thơ tôi đã từng nói
Ta chẳng bao giờ định ra đi hay ở lại
Nay ông bạn Đạt Thuận
Đi tiễn tôi rồi quay trở về
Tiện gửi lời cảm ơn các bạn
Phiền ông làm trạm chuyển thư
Đèo Hải Vân không còn xa là bao
Ngoảnh đầu lại thấy mây bay lững lờ
Thương cho một mảnh trăng kia
Đêm đêm soi hoài trên sông bạc


Dịch thơ:
Thuyền xuôi Thanh Khê, nhân có người quen gửi lời từ biệt các học trò


Chưa đành lòng chia biệt
Quấn quýt theo tôi hoài
Sáng tối còn chưa thỏa
Chở rượu theo thuyền ai
Núi Ngũ Hành gang tấc
Nhìn nhau thêm bồi hồi
Vội bước qua đường núi
Hết sức tìm cho hay
Lòng chợt sinh buồn bã
Hận trôi theo sông dài
Đời cảm nhau ý khí
Li hợp tính sao đây
Thơ tôi vốn từng nói
Đi hoặc ở nào hay
Ông bạn thân mến hỡi
Đưa tiễn mái thuyền quay
Phiền ông làm nhà trạm
Tạ bè bạn lời này
Hải Vân không xa lắm
Quay đầu dằng dặc mây
Thương mảnh trăng soi sáng
Từng đêm nước bạc đầy


(Đặng Thế Kiệt dịch)